Na wstępie chciałabym zaznaczyć, że istnieje bardzo mało źródeł dotyczących żywienia gołębi-pupili. Co prawda w Internecie można znaleźć sporo poradników dotyczących karmienia ptaków zimą oraz instrukcji żywienia gołębi hodowlanych (pisanych przez sklepy sprzedające karmę), jednak nie do końca można zastosować takie wskazówki w przypadku gołębi-pupili. Istnieje też mnóstwo świetnych poradników i książek dotyczących żywienia papug, ale również niezupełnie sprawdzają się one w przypadku gołębi będących zwierzątkami domowymi. Dlatego ten post jest oparty w głównej mierze na doświadczeniach opiekunów gołębi-pupilów oraz obserwacji diety gołębi dzikich, a nie na profesjonalnych badaniach (które tak jak napisałam nie istnieją, a przynajmniej nie udało mi się do nich dotrzeć).

Gołębie występujące dziko w Polsce:

• Gołębie miejskie (Columba Livia) żywią się przede wszystkim ziarnem, nasionami i liśćmi roślin.
• Sierpówki (Streptopelia decaocto) żywią się ziarnami, nasionami, owocami, małymi zwierzętami (owady, ślimaki) i liśćmi roślin.
• Grzywacze (Columba palumbus) żywią się ziarnem, nasionami, owocami, małymi zwierzętami (owady, ślimaki) i liśćmi roślin.
• Turkawki (Streptopelia turtur) i turkawki wschodnie (Streptopelia orientalis) żywią się ziarnem, nasionami, owocami, małymi zwierzętami (owady, ślimaki) i liśćmi roślin.
• Siniaki (Columba oenas) żywią się ziarnem, nasionami, świeżymi owocami, małymi zwierzętami (owady, ślimaki) i liśćmi roślin.

Gołębie udomowione:

• Gołębie hodowlane – pocztowe, ozdobne, lotne, mięsne itd. (Columba Livia) – powinno karmić się głównie ziarnem i nasionami. Ich dietę można wzbogacić się warzywami.
• Cukrówki (Streptopelia risoria) powinno karmić głównie ziarnem i nasionami. Ich dietę można wzbogacić warzywami, owocami i larwami owadów.
• Gołąbki diamentowe (Geopelia cuneata) powinno karmić się głównie ziarnem i nasionami. Ich dietę można wzbogacić warzywami i owocami.

Ziarno

Ziarna dostępne w supermarkecie: kukurydza popcorn, pszenica na kutię, ryż biały, groszek połówki, łuskany słonecznik, siemię lniane, soczewica, płatki owsiane, kasza jaglana, kasza gryczana niepalona, kasza wiejska, kasza jaglana, kuskus, sezam, pokruszone nieprażone niesolone orzeszki ziemne.

Ziarna dostępne w sklepach rolniczych: pszenica, kukurydza, proso, krokosz barwierski, rzepak, konopie siewne, wyka, sorgo, łuskany jęczmień, owies bezłuskowy, kanar, peluszka.

Ziarna dostępne w sklepie zoologicznym: mieszanka dla papużek falistych, nimf, kanarków.

Jeśli gołąb zostaje z nami na dłużej, powinniśmy się zaopatrzyć w karmę stworzoną specjalnie dla gołębi. Wybierając mieszankę, zwróćmy uwagę na zawartość białka i tłuszczu. W sklepach dla hodowców często sprzedawane są wysokobiałkowe i wysokotłuszczowe mieszanki, które po pewnym czasie mogą doprowadzić do problemów z wątrobą i nerkami. Najlepiej wybrać mieszankę bez słonecznika w łupinach (znane mi są 2 przypadki, kiedy taki słonecznik zablokował wole), a jeśli nie ma takiej możliwości, mieszankę ze słonecznikiem iryga (czyli tym prążkowanym).

Gołąb miejski/hodowlany

Białko: 16%

Tłuszcz: 3,5%

Sierpówka, cukrówka

Ziarno powinno być drobniejsze niż to dla gołębi miejskich i hodowlanych.

Białko: 11%

Tłuszcz: 3%

Mieszanka ziaren dla gołębi miejskich i hodowlanych (zmieszane dwie mieszanki), której używam: MDM K dla krótkodziobów bez pszenicy oraz MDM UE - Uniwersalna Economic).

W przypadku grzywaczy wskazana jest bardziej urozmaicona dieta: ziarno i nasiona, warzywa, owoce sezonowe, larwy owadów (np. mącznika).

Owoce dla grzywacza z których należy usunąć pestkę: jabłko, gruszka, śliwka, brzoskwinia, nektarynka, czereśnia, wiśnia.

Pozostałe owoce: truskawka, malina, winogrono, bluszcz pospolity, jeżyna, poziomka, agrest, żurawina.

Jak dużo ziarna sypać?

Każdego dnia wyrzucamy ziarno z poprzedniego dnia i wylewamy starą wodę, myjemy miski. Najlepiej rano, gdy apetyt jest największy, podajemy gołębiowi około dwie łyżki stołowe mieszanki (tę ilość można modyfikować, prawdopodobnie to za dużo). Dopiero gdy zje wszystko, dosypujemy więcej. Jeśli od razu nasypiemy gołębiowi zbyt dużą ilość ziarna, w pierwszej kolejności zje tylko te, które mu smakują, najczęściej najtłustsze, takie jak słonecznik czy krokosz barwierski. Taka dieta nie zaspokoi potrzeb jego organizmu, a niezjedzone ziarno zostanie zmarnotrawione.

Granulat

Prócz mieszkanek ziaren na rynku dostępne są również granulaty. Granulat to przetworzony pokarm, składający się z mieszanki ziaren, nasion, warzyw, owoców, witamin, składników mineralnych etc. Opinie na temat granulatu są różne. Niektórzy zalecają, by dieta ptaków składała się w większości z granulatu, inni podchodzą do niego bardziej sceptycznie. Jeśli ktoś jest zainteresowany "za" i "przeciw", polecam przeczytać post na Papuzie Centrum Informacyjne. Od razu podkreślam, że post dotyczy papug, czyli ptaków egzotycznych, przy których należy się trochę nagimnastykować, by zapewnić im odpowiednią dietę. Natomiast gołębie miejskie/domowe są ziarnojadami, więc osobiście nie widzę sensu, aby ich dieta składała się w większości z granulatu. To prawda, że ziarno nie dostarczy im wszystkich potrzebnych witamin, aminokwasów i składników mineralnych, ale właśnie dlatego prócz ziarna podaje się suplementy diety.

Myślę, że w przypadku gołębi, których dieta jest bardziej zróżnicowana, czyli składająca się z warzyw, owoców, robaków (grzywacze, sierpówki) można poważniej zastanowić się nad granulatem.

Jeśli chcemy w jakimś stopniu włączyć granulat do diety ptaka, np. by stanowił 1/4 lub 1/2 diety, należy pamiętać, by odpowiednio ograniczyć podawanie suplementów diety. Granulat może być również przydatny jeśli gołąb za żadne skarby nie chce przekonać się do jedzenia większych ziaren, takich jak kukurydza czy groszek, i wybiera same drobne ziarna, przez co jego dieta nie jest zbilansowana.

Jedyny granulat, który mogę na ten moment polecić to Harrison's Bird Foods Adult Lifetime (zielona etykieta). Niestety do tanich nie należy. Istnieją dwie wersje: Fine (małe "ziarenka") i Super Fine (bardzo małe "ziarenka"). Jeśli gołąb nie jest wyjątkowym niejadkiem, który wybiera jedynie ziarna mikroskopijnej wielkości, to polecam wziąć ten większy, czyli Fine.

Suplementy diety

Mieszanka ziaren nie zaspokoi zapotrzebowania organizmu gołębia na witaminy, aminokwasy i składniki mineralne, dlatego ważne jest stosowanie suplementów diety, które występują w różnej formie: gritu (kamyczki), proszku czy płynu. Jeśli decydujemy się na grit, to powinien być drobny i wysokiej jakości. Grit nie jest niezbędny do trawienia. Gołąb nie powinien mieć do niego nieograniczonego dostępu. Jeśli gołąb zje naraz zbyt dużo gritu (lub sepii/proszku witaminowego), grit może zablokować się w wolu lub w dalszej części układu pokarmowego, czasem powodując krwawienie. Podajemy szczyptę gritu na ziarno kilka razy w tygodniu. Jeśli decydujemy się na płyn, który dodaje się do wody, obserwujmy, czy gołąb pije tyle wody co zwykle (smak preparatu witaminowego może mu nie smakować). Pamiętamy o codziennej wymianie wody - preparaty witaminowe w wodzie to pożywka dla bakterii; zmieszane z wodą szybko tracą potencjał działania. Stosujemy się do dawkowania podanego na opakowaniu preparatu, W przypadku preparatów w formie proszku (np. sproszkowana sepia) podajemy szczyptę na ziarno kilka razy w tygodniu.

Polecane preparaty witaminowe

Wapń jest szczególnie ważny u samic składających jaja. Żeby wapń mógł być absorbowany, potrzebna jest witamina D3. Ptaki, które nie wychodzą na zewnątrz/mało wychodzą na zewnątrz powinny otrzymywać witaminę D3. Jeśli z listy poniżej wybierzemy np. sepię, przy której jest napis "wapń", to trzeba z nią stosować również preparat z podpisem "D3 i inne witaminy", np. Biosupervit.

Preparary w formie proszku:

• Dolvit Lęgi/Standard (wapń, D3 i inne witaminy), do sypania ziarna;
• sepia (wapń), do sypania ziarna;
• NEKTON-Calcium-Plus (wapń), do rozpuszczenia w wodzie;

Witaminy w formie gritu: Versele Laga Prestige Grit (wapń), podanie na ziarno.

Witaminy w formie płynu: Biosupervit (D3 i inne witaminy), podanie do wody.

Gdy u samicy zbliża się czas składania jajek, kilka dni przed możemy zwiększyć częstotliwość podawania preparatów z wapniem oraz witamin, np. podawać codziennie/co drugi dzień. Przy samicach składających jaja (lub przy gołębiach o nieokreślonej płci, które mogą okazać się samicami) polecam wcześniej kupić w aptece wapń Hasco lub Sanosvit. W przypadku zaparcia jajka warto podać 10 mg wapnia na 100 g masy ciała gołębia; jeśli jest potrzeba, powtórzyć po 12 godzinach (a jeśli dalej nie ma jaja, to oczywiście jak najszybciej udać się do ptasiego weterynarza).

Proszek z wapniem i witaminami Dolvit Lęgi.

Dodatki do diety

Przysmaki

łuskany niesolony słonecznik, krokosz barwierski, pokruszone niesolone nieprażone orzeszki ziemne, prażone niesolone ziarna kukurydzy popcorn (przygotowane samodzielnie z ziaren)

Warzywa

Kilka razy w tygodniu można urozmaicić gołębiowi dietę i podać mu warzywa. Warzywa takie jak marchewka i papryka należy pokroić na małe kawałki. Warzywa takie jak bazylia lub sałata można pokroić na małe kawałki; dać gołębiowi roślinę w doniczce do skubania lub urwać liście i przymocować je do jakiegoś przedmiotu, by gołąb mógł je bez problemu skubać. Warzywa należy dokładnie umyć, ponieważ ptaki są szczególnie wrażliwe na chemię, którą są pryskane rośliny. Jeśli jest taka możliwość, najlepiej sięgać po warzywa oznaczone w supermarkecie jako bio, kupować warzywa od lokalnych, sprawdzonych dostawców lub podawać rośliny z własnego ogródka. Można również podawać gołębiom wyhodowane w domu kiełki. Żeby kiełki nie gniły ani nie tworzyła się na nich pleśń, należy pamiętać o tym, żeby nie siać nasion zbyt gęsto; odpowiednio często opłukiwać kiełki (według instrukcji) i wylewać nagromadzoną w kiełkownicy wodę.

Kiełki bazylii (kiełkownica miseczkowa) i kiełki soczewicy (kiełkownica słoikowa).

Adoptowany gołąb miejski Groszek je kiełki soczewicy.

Warzywa:

marchewka, papryka, zielony groszek (nie z puszki**), kukurydza (nie z puszki), brokuły, kalafior, cukinia, dynia, rzodkiewka

sałata, bazylia, szpinak (w niewielkich ilościach*), jarmuż (w niewielkich ilościach), mniszek lekarski (nie mlecz), rzeżucha, lucerna

*zawiera duże ilości kwasu szczawiowego, który hamuje absorpcję wapnia

**zawiera dużą ilość soli, która w zbyt dużej ilości jest silnie toksyczna dla ptaków

Adoptowana gołąbka pocztowa Gris je pokrojoną paprykę i cukinię.

W przypadku chęci otrzymania informacji na temat karmienia piskląt, karmienia sondą czy podawania kroplówki, proszę o prywatną wiadomość (mail, Facebook).

Źródła: Ó hUallachain, D., i Dunne J. "Seasonal variation in the diet and food preference of the Woodpigeon Columba palumbus in Ireland" Bird Study; Karocka, J. “Granulat - sucha karma” Papuzie Centrum Informacyjne; "Feeding pigeons and doves" Palomacy.